W 70. rocznicę bitwy o Montormel marszałek Sejmu Ewa Kopacz odsłoniła w Normandii we Francji pierwszy pomnik generała Stanisława Maczka. W wydarzeniu uczestniczyli także m.in. ambasador Polski we Francji Tomasz Orłowski, rodzina generała Maczka, francuski sekretarz stanu ds. kombatantów Kader Arif, przewodniczący Rady Generalnej Departamentu Orne Alain Lambert, weterani i przedstawiciele władz francuskich.

Pomnik dowódcy 1. Polskiej Dywizji Pancernej w Normandii – autorstwa Tomasza Filara – stanął obok memoriału na wzgórzu Montormel upamiętniającego bitwę pod Falaise i Chambois. Ceremonia odsłonięcia pomnika była częścią oficjalnych obchodów 70. rocznicy bitwy o wzgórze Montormel zorganizowanych przez francuskie władze lokalne.

Marszałek w imieniu Sejmu podziękowała władzom francuskim za opiekę nad grobami polskich żołnierzy. – Chcę wyrazić wdzięczność, że pamięć o udziale polskich  żołnierzy w walkach o Normandię stała się trwałym elementem historycznej świadomości społeczności francuskiej – mówiła Ewa Kopacz. Marszałek podkreśliła, że bitwa o Montormel należy do najcięższych i najbardziej dramatycznych momentów walk o wyzwolenie Normandii. – To był wysiłek mający na celu wyzwolenie Europy z niewoli nazistowskich Niemiec – dodała. Ewa Kopacz podkreśliła, że nie byłoby wolności, gdyby cały czas nie towarzyszyła nam pamięć o żołnierzach spod Falaise czy Monte Cassino.

Marszałek Sejmu wpisała się także do pamiątkowej księgi na wzgórzu 262. – Stojąc w miejscu tak dziś spokojnym i pięknym z trudem przywołujemy w myślach wydarzenia sprzed siedemdziesięciu lat. Jesteśmy tu jednak po to właśnie, aby nikt, ani nasze dzieci, ani dzieci naszych dzieci, nigdy nie zapomniały o tym, co się wydarzyło. O ofierze poświęcenia krwi i bohaterstwa złożonych w imię solidarności i wspólnego dobra – czytamy we wpisie.

– Synu, mów ładnie, ale mów prawdę. Koncepcja może była moja, ale sukces leży w dzielności i wylanej krwi moich bohaterskich chłopców, o których nie wolno nam nigdy zapomnieć – tymi słowami podczas uroczystości  pamięć o ojcu generale przywołał Andrzej Maczek.

Minister Kadir Arif zaznaczył, że Montormel to symbol historii oraz miasto wciąż żywej pamięci. Wyraził też uznanie dla determinacji, odwagi oraz profesjonalizmu generała Maczka oraz jego żołnierzy. – Kombatanci – walczyliście za Francję jak za swój własny kraj. Dzisiaj przyjmujemy Was jak naszych braci –  powiedział Arif.

– W tym miejscu, przed 70 laty młodzi żołnierze z całego świata zapisali swoją krwią chwalebną kartę zwycięstwa wolności nad barbarzyństwem – powiedział przewodniczący Lambert podczas uroczystości. Dodał także, że obchody rocznicowe to wyraz pamięci, wdzięczności i wierności wobec wszystkich weteranów walk a także poległych żołnierzy. – Niech ta 70. rocznica będzie wyrazem naszej nadziei i determinacji w walce o budowę pokoju na świecie – podkreślił przewodniczący.

Bitwa o wzgórze Montormel została stoczona 19-21 sierpnia 1944 r. pomiędzy wojskami polskimi i niemieckimi. Wzięła w niej udział 1. Dywizja Pancerna pod dowództwem gen. Stanisława Maczka. Bitwa stanowiła część operacji Overlord i stała się jednym z decydujących wydarzeń kampanii normandzkiej. Walki o wzgórze były częścią przełamania tzw. kotła Falaise.  Stoczone w tym czasie bitwy doprowadziły do przełamania obrony niemieckiej w Normandii i pozwoliły ruszyć wojskom alianckim na linię Sekwany a następnie Renu. W 1965 r. na wzgórzu powstał pomnik upamiętniający bitwę, a następnie w 1994 r. zostało utworzone muzeum. Polegli na Montormel polscy żołnierze zostali pochowani na cmentarzu 1. Dywizji Pancernej w Urville-Langannerie w okolicach Caen-Falaise.

Ewa Kopacz