Nowelizacja Ordynacji podatkowej oraz niektórych innych ustaw wprowadza do polskiego prawa podatkowego klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. Celem tego rozwiązania jest uszczelnienie i uporządkowanie systemu podatkowego poprzez wyznaczenie granic dopuszczalnej optymalizacji podatkowej. Analogiczne rozwiązania prawne znajdują się w systemach prawnych wielu krajów, m.in. w Australii, Austrii, Belgii, Kanadzie, Finlandii, Francji, Niemczech, Irlandii, Nowej Zelandii, Portugalii, Hiszpanii, Szwecji i Szwajcarii.

Ordynacja podatkowa została uzupełniona o nowy dział – Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, w ramach którego m.in. zdefiniowano klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania oraz określono postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania.

Nowelizacja definiuje unikanie opodatkowania jako czynność dokonaną przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzeczną z celem przepisu ustawy. W takiej sytuacji, jeśli sposób działania był sztuczny, czynność taka nie będzie skutkowała osiągnięciem korzyści podatkowej. Nowelizacja uznaje za sztuczny taki sposób działania, który nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Skutki podatkowe czynności mają być określone w porównaniu do tzw. czynności odpowiedniej, czyli dokonanej przez podatnika, który nie działa w sposób sztuczny.

Klauzula ma nie mieć zastosowania m.in. w sytuacji, jeśli korzyść podatkowa nie przekroczy w okresie rozliczeniowym 100 tys. zł. W myśl nowych przepisów klauzula będzie stosowana do korzyści podatkowej uzyskanej po wejściu w życie nowelizacji.

Nowe regulacje przewidują też utworzenie Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Ma ona być niezależnym organem powoływanym przez Ministra Finansów na czteroletnią kadencję. Jej zadaniem ma być opiniowanie zasadności zastosowania klauzuli w indywidualnych sprawach. W skład rady mają wchodzić m.in. osoby wskazane przez Ministra Finansów, prezesa NSA, naukowcy, przedstawiciel samorządu terytorialnego, doradca podatkowy wskazany przez Krajową Radę Doradców Podatkowych, przedstawiciel resortu sprawiedliwości oraz Rady Dialogu Społecznego.

Zgodnie z nowelizacją, zainteresowane podmioty będą mogły zwrócić się do Ministra Finansów o wydanie tzw. opinii zabezpieczającej. Opłata za złożenie wniosku o wydanie opinii ma wynosić 20 tys. zł. Opinia będzie mogła zostać wydana, jeżeli szef resortu finansów publicznych uzna, że przedstawione we wniosku czynności nie stanowią unikania opodatkowania.

Sejm uchwalił ustawę 13 maja 2016 r. Prezydent podpisał ją 7 czerwca br. Nowelizacja weszła w życie 15 lipca 2016 r.

Nowelizacja