18 – 19 września 2018

Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych /MNE/ w dniach 18-19 września br. przebywała na posiedzeniu wyjazdowym w województwie lubelskim.
Pierwszego dnia w Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim Komisja rozpatrzyła informację Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat sytuacji i problemów mniejszości narodowych i etnicznych z terenu województwa lubelskiego.
Informację przedstawił dyrektor Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji – Andrzej Rudlicki.
W województwie lubelskim do najbardziej aktywnych z mniejszości narodowych i etnicznych, stanowiących około 0,2% mieszkańców, należą społeczności romska, ukraińska i żydowska, posiadające swoje prężnie działające organizacje. Najwięcej osób deklarujących przynależność do mniejszości romskiej zamieszkuje w Lublinie i Puławach, a także w Chełmie, Zamościu, Międzyrzecu Podlaskim, Tomaszowie Lubelskim, Kraśniku, Lubartowie, Łukowie, Opolu Lubelskim, Poniatowej, Dęblinie i Świdniku. Główne skupiska ludności ukraińskiej znajdują się w powiatach bialskim, włodawskim, hrubieszowskim, tomaszowski, janowskim, świdnickim oraz w Chełmie i Lublinie, natomiast ludności żydowskiej – w samym Lublinie. Ponadto mniejszość niemiecka, rosyjska i białoruska zamieszkują miasto Lublin i niektóre z powiatów województwa. Organizacje mniejszości narodowych i etnicznych podejmują liczne działania mające na celu ochronę, zachowanie i rozwój własnej tożsamości kulturowej, jak również działania w zakresie edukacji. Część projektów jest realizowana dzięki dotacji MSWiA oraz wsparciu finansowemu samorządów lokalnych.
Dyskusję zdominowała problematyka polityki państwa polskiego wobec Ukraińców ze szczególnym uwzględnieniem reperkusji związanych z ostatnimi obchodami rocznicy mordu dokonanego w Sahryniu i oskarżeń wysuwanych przez wojewodę lubelskiego – Przemysława Czarnka przeciw prezesowi Towarzystwa Ukraińskiego – Grzegorzowi Kuprianowiczowi. Poruszano też problematykę niewystarczającego wsparcia państwa dla kultur mniejszości narodowych w postaci dotacji dla instytucji oraz braku pamięci o historii mniejszości ukraińskiej w przestrzeni publicznej województwa lubelskiego.

Komisja rozpatrzyła informację Ministra Edukacji Narodowej na temat stanu edukacji mniejszości narodowych i etnicznych z terenu województwa lubelskiego.
Informację przedstawiła radca Ministra Edukacji Narodowej – Małgorzata Krasuska.
Na terenie województwa lubelskiego w systemie oświaty prowadzone jest nauczanie języka oraz własnej historii i kultury dla dzieci należących do mniejszości ukraińskiej, jak również prowadzone są dodatkowe i wspomagające zajęcia edukacyjne dla uczniów pochodzenia romskiego. Nauczanie 30 uczniów pochodzenia ukraińskiego w roku szkolnym 2017/2018 organizowane było w gminach Lublin i Kraśnik, a odbywało się w ramach międzyprzedszkolnych i międzyszkolnych zespołów nauczania. Dodatkowa subwencja oświatowa na ten cel wyniosła ponad 166 tys. zł. Zadania oświatowe na rzecz uczniów należących do mniejszości romskiej, w liczbie 111 w roku szkolnym 2016/2017, podejmowane były w szkołach w Lublinie, Puławach, Chełmie, Opolu Lubelskim, Białej Podlaskiej, Poniatowej, Świdniku i Leśniowicach. Kwota dodatkowej subwencji oświatowej przeznaczonej na wspomaganie uczniów romskich wyniosła niemal 737 tys. zł. W roku szkolnym 2017/2018 na terenie województwa lubelskiego zatrudniony był tylko jeden asystent edukacji romskiej.
W dyskusji poruszano problematykę m.in. zróżnicowanego traktowania w systemie oświaty uczniów cudzoziemskich i uczniów należących do mniejszości oraz konieczność wzmocnienia pozycji zawodowej asystentów edukacji romskiej, m.in. poprzez szkolenia i doskonalenie zawodowe.
W posiedzeniu uczestniczył wicewojewoda lubelski – Robert Gmitruczuk.

Po posiedzeniu Komisja odbyła wizytacje i spotkania w:
– Państwowym Muzeum na Majdanku (złożyła też kwiaty pod Pomnikiem Walki i Męczeństwa),
– Prawosławnej Cerkwi Katedralnej Przemienienia Pańskiego,
– Cerkwi Parafialnej Podwyższenia Krzyża Pańskiego na terenie Prawosławnego Domu Pomocy Społecznej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej,
– Kościele Ewangelicko-Augsburskim Świętej Trójcy,
– Synagodze Chewra Nosim i siedzibie Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.

Drugiego dnia w Urzędzie Miasta Puławy Komisja rozpatrzyła informację Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat realizacji Programu integracji społeczności romskiej w Polsce na lata 2014-2020 w województwie lubelskim, ze szczególnym uwzględnieniem miasta Puławy.
Informację przedstawiła zastępca dyrektora Departamentu Wyznań Religijnych oraz Mniejszości Narodowych i Etnicznych w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji – Teresa Karczmarek, natomiast prezentację multimedialną „Łączą nas Puławy – działania na rzecz społeczności romskiej w Puławach” przedstawiła kierownik Działu Integracji i Pomocy Specjalistycznej w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Puławach – Beata Wagner.
W województwie lubelskim najwięcej osób należących do mniejszości romskiej mieszka w Puławach i Lublinie, gdzie jednak liczba Romów wynosi zaledwie 200- 260 osób. Społeczność romską województwa tworzą cztery grupy – Polska Roma, Bergitka Roma, Chaładytka Roma i Lowarzy. Poszczególne grupy są zróżnicowane pod względem używanego dialektu języka romskiego, zwyczajów, przestrzegania kodeksu wewnętrznego Romanipen oraz sytuacji ekonomicznej. Wśród Romów zamieszkujących województwo lubelskie można odnotować duże problemy socjalne, zdrowotne czy też związane z niskim poziomem wykształcenia i długotrwałym stanem bezrobocia. W ramach „Programu integracji społeczności romskiej w Polsce na lata 2014-2020” realizowane są działania mające na celu poprawę sytuacji bytowej i socjalnej Romów oraz edukacyjnej dzieci romskich. W latach 2016-2018 w województwie lubelskim zrealizowano łącznie prawie 40 zadań na kwotę ponad 415 tys. zł.
Miasto Puławy w ramach środków programu podejmuje działania integracyjne i edukacyjne. W mieście istnieje świetlica dla dzieci i organizowane są zajęcia pozaszkolne dla uczniów pochodzenia romskiego. Ze świadczeń pomocy społecznej korzysta prawie 60 rodzin romskich w stosunku do ponad 1 tys. rodzin nieromskich. Kwoty udzielanej pomocy są na zbliżonym poziomie, przy czym nieco wyższe w przypadku rodzin nieromskich.
W dyskusji poruszano problematykę m.in. nasilania się postaw antyromskich i wykorzystywania animozji istniejących wśród mieszkańców – szczególnie w okresie przedwyborczym; niewystarczającej integracji Romów w społeczności większościowej i konieczności ukierunkowania wsparcia w ramach programu na aktywizację poprzez pracę oraz integrację dzieci romskich i nieromskich poza systemem szkolnym.
W posiedzeniu uczestniczyli wiceprezydenci Puław – Ewa Wójcik i Tadeusz Kocoń, przewodnicząca Rady Miasta Puławy – Bożena Krygier oraz dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Puławach – Maria Piastowicz.

Po posiedzeniu członkowie Komisji:
– odbyli wizytację w Jesziwie Mędrców Lublina,
– odbyli spotkanie z członkami Towarzystwa Ukraińskiego w Lublinie,
– odwiedzili miejsca pamięci związane z mniejszością żydowską w Kazimierzu Dolnym,
– wizytowali Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków w Woli Gułowskiej,
– wizytowali Muzeum Regionalne w Łukowie,
– złożyli kwiaty i zapalili znicze pod pomnikami polskich i żydowskich ofiar z okresu II wojny światowej w Józefowie Dużym i Łukowie,
– złożyli kwiaty i zapalili znicze na cmentarzu wojennym z okresu I wojny światowej w Łukowie Łapiguzie.